Top 10 đặc sản nổi tiếng của vùng núi Tây Bắc

Vùng núi Tây Bắc của nước ta không chỉ nổi tiếng vì có phòng cảnh đẹp, nên thơ hữu tình, mà còn cuốn hút khách du lịch nhờ những món ăn ngon đặc sắc, đượm chất hoang sơ của núi rừng. Đặc sản Tây Bắc nhiều vô kể, mỗi món đọng lại trong ta một hương vị, một nét hấp dẫn riêng. Món ăn nơi đây thực sự đã ghi lại dấu ấn khó phai trong lòng du khách. Chúng ta cùng tìm hiểu xem đó là những đặc sản Tây Bắc gì nhé.

ĐẶC SẢN HOA RỪNG TÂY BẮC

Top 10 đặc sản nổi tiếng Tây Bắc nổi tiếng

1. Lợn “cắp nách”

Nhà hàng siêu thị vùng cao Tây Bắc từ lâu đã nổi tiếng với những món độc đáo như pa pỉnh tộp, rêu nướng, thắng cố… và trong số đó thì có một chiếc tên sẽ làm nhiều người phải giật mình thích thú, đó đây chính là lợn cắp nách. Lợn “cắp nách” hay còn gọi là “lợn lửng”, là giống lợn đặc sản nổi tiếng có ở vùng cao và nhiều nhất ở Lai Châu. Chúng là những con lợn con vừa mới lọt lòng mẹ liền được thả vào trong rừng tự kiếm ăn nên thịt của chúng rất nạc và không hề có mỡ, khi lợn được khoảng chừng 10 – 15kg thì được bắt đem về chết biến. Vì lợn còn rất nhỏ, người dân nơi đây khi bắt có thể cầm tay xách về hay cắp vào nách nên nó mang tên là lợn “cắp nách”.

Lợn cắp nách làm sạch rồi có thể chế biến theo rất nhiều cách thức như nướng, hấp, kho tùy sở thích. Ngon nhất phải nói tới món lòng dồi và thịt bụng còn lẫn cả xương sườn hấp cách thủy, chấm lá nhội giã nhỏ trộn hạt xẻn hoặt hạt dổi, ớt xanh. Vị hơi chua, chát và mùi thơm của hạt dổi, lá chanh gặp món thịt ba chỉ ăn cũng sẽ sở hữu được mùi vị đặc biệt quan trọng. Trong quán ăn hoặc phiên chợ ở vùng cao, món ăn từ lợn cắp nách được bán ra cho du khách trải nghiệm, có thể kèm với rượu ngô hoặc rượu táo mèo để thêm trọn vị. Tại những phiên chợ trên vùng cao Tây Bắc, chúng ta có thể thấy người dân tộc bản địa gùi trên sống lưng những tảng thịt xuống chợ, mua bán, trao đổi sản phẩm & hàng hóa. Thịt lợn cắp nách được bán khoảng chừng 130.000 đồng một kg.

Lợn “cắp nách”

2. Xôi ngũ sắc

Người Tày ở nước ta phân chia rộng trên toàn nước và sống ở hầu hết tại những vùng núi cao. Họ có truyền thống văn hóa truyền thống nhiều năm, có chữ viết riêng và có ĐK kinh tế tài chính phát triển hơn các dân tộc bản địa khác. Những nét đặc sắc về văn hóa truyền thống của người Tày không những được thể hiện trong các hội làng, những bài ca, tiếng hát dân gian mà còn trong cả những nét văn hoá ăn uống phong phú. Và xôi ngũ sắc là một trong những sản phẩm nổi bật của họ. Những hạt xôi được làm từ nếp cái hoa vàng, loại nếp trồng trên những ruộng bậc thang của người dân Tây Bắc, sau lúc trộn với màu được triết từ các rau củ tự nhiên, được hấp lên tạo thành món xôi ngũ sắc của người dân tộc bản địa nơi đây.

Gọi là xôi ngũ sắc vì món xôi này được tạo thành từ 5 màu sắc khác nhau: trắng, đỏ, xanh, tím, vàng tượng trưng cho ngũ hành kim, mộc, thủy, hỏa, thổ. Người Tày thường làm xôi ngũ sắc vào các ngày cúng giỗ, cưới hỏi, vào nhà mới và các ngày mồng 5 tháng 5, rằm tháng bảy hàng năm… với mong muốn gia đình gặp nhiều may mắn, gia chủ làm ăn phát đạt. Mỗi màu tượng trưng cho một ý nghĩa riêng, tượng trưng cho vận may, tốt lành. Bên cạnh đó, xôi ngũ sắc là niềm tự hào của chị em phụ nữ Tày bởi vì nó thể hiện sự khéo léo, đảm đang của họ. Loại xôi năm màu được chế biến từ những nguyên liệu bắt nguồn từ thiên nhiên nên ăn rất ngon và tu dưỡng.

Xôi ngũ sắc

3. Thịt trâu gác phòng bếp

Trâu gác phòng bếp còn gọi là thịt trâu khô hay hun khói, là món ăn đậm màu truyền thống của dân tộc bản địa Thái. Không chỉ là đặc sản nổi tiếng lạ miệng chiêu đãi người khách phương xa, món ăn còn trở thành quà biếu ý nghĩa tặng người thân, bạn bè dịp lễ tết. Chế biến trâu gác phòng bếp không khó nhưng lắm công phu. Thịt được lọc từ phần nạc như thăn, bắp, sống lưng, lọc thái dọc thớ thành thải dài.

Miếng thịt tươi được tẩm nhiều loại gia vị nóng như ớt, tiêu, gừng… và không thể thiếu “linh hồn của gia vị Tây Bắc”: hạt mắc khén. Thứ gia vị bé xíu nhưng tạo cho món trâu mùi vị rất đặc biệt quan trọng khó lẫn. Món thịt trâu gác phòng bếp sau lúc để ngấm gia vị rồi phơi trong bóng râm một ngày, sau đó dùng que xiên vào treo lên gác phòng bếp để than củi nóng hun khô dần. Miếng thịt thơm nồng mùi khói, bên trong dẻo dai đậm đà gia vị, nhấm nháp trong một ngày se lạnh cùng ít rượu thật không còn gì thú hơn. Sau thời điểm để vài tháng tới mức năm, thịt trâu héo lại. Phía bên ngoài nâu đen nhưng phần thịt bên trong vẫn hồng hào, vị đậm đà.

Cách ăn đơn giản nhất là hấp cách thủy. Khi có hơi nước, thịt trâu mềm lại. Muốn ăn chỉ việc đập dập, xé nhỏ rồi chấm cùng chẳm chéo (món gia vị của người Thái), sẽ càng tăng thêm mùi vị hấp dẫn của món trâu gác. Trong những ngày mưa rét hay se lạnh, ngồi lai rai vài sợi trâu cùng chút rượu ngô cay nồng để cảm nhận mùi vị đậm lan nhanh trên lưỡi. Món ăn nổi rõ mùi khói, cay của ớt, nồng của mắc khén, đậm đà như chính vị núi rừng. Có dịp đến thăm những tỉnh Tây Bắc như Tỉnh Lào Cai, Lai Châu, Hòa Bình, Sơn La, Yên Bái… hãy nhờ rằng thưởng thức món ăn linh hồn của người Thái. Giá thịt trâu gác phòng bếp hiện nay khoảng chừng 770.000 một kg.

Thịt trâu gác phòng bếp

4. Cơm Lam Bắc Mê

Cơm Lam Bắc Mê là một trong những đặc sản nổi tiếng của Hà Giang. Món ăn này từ lâu đã được du khách đặc biệt quan trọng yêu thích và mua làm quà tặng khi tới vùng đất này. Đây là đặc sản nổi tiếng của dân tộc bản địa Tày vùng Bắc Mê được nhiều người nghe biết. Có ĐK tới Hà Giang, vào thăm khu văn hoá du lịch Bắc Mê, du khách sẽ tiến hành chiêu đãi món cơm lam Bắc Mê ngon tuyệt luôn. Đây là món ăn nổi tiếng ở vùng đất này, cứ dịp nào có du khách tới đây, người dân lại giới thiệu với du khách bốn phương về nguồn gốc, cách làm cũng như mùi vị thơm ngon của cơm này. Những ai tới Hà Giang mà không được thưởng thức món ăn này thì quả thật rất không muốn.

Cơm Lam là cơm được nấu bằng ống nứa, ống tre và nướng chín trên than, lửa. Đồng bào dân tộc bản địa thường làm món cơm này để mang theo khi đi làm việc nương làm rẫy, vừa thuận tiện, lại vừa mới được dữ gìn và bảo vệ tốt, không bị ôi thiu. Để làm món cơm lam Bắc Mê không hề khó, quá trình đơn giản và cũng không hề tốn kém. Người dân thường chọn nguyên liệu là loại gạo nếp ngon nhất được trồng trên nương, rồi ngâm kỹ trong nước. Việc lựa chọn gạo là yếu tố quan trọng nhất vì chúng quyết định phần lớn độ ngon và mùi thơm của cơm lam. Gạo nếp ngâm, vo sạch rồi trộn đều cùng với một chút muối. Khi đã đổ đầy gạo nếp vào từng ống tre, người ta sẽ để những ống tre đó đốt trên phòng bếp than hồng, vừa đốt vừa xoay tròn từ từ cho nhiệt tác dụng đều lên xung quanh vỏ ống. Nướng cơm lam Bắc Mê chỉ mất khoảng chừng một giờ, khi mà mùi thơm của cơm toả ra thơm lừng là cơm đã chín và ngon rồi.

Cơm lam Bắc Mê khi đã chín, dùng dao chẻ bỏ phần vỏ đã cháy đen phía ngoài và chỉ để lại lớp vỏ mong bên trong vừa trông thật sạch sẽ, đẹp mắt vừa rất tiện lợi khi ăn. Cơm lam ngon sẽ ăn dẻo dẻo, vị thơm quyện cùng mùi lá dong, lá chuối nướng hấp dẫn. Ai thích thì có thể ăn cơm lam chay, không thì thường người ta hay ăn cùng muối lạc, muối vừng và thức ăn hấp dẫn khác ví như cá suối nướng, làm món ăn thơm và bùi hơn. Khi thưởng thức, cơm lam có mùi thơm phức quyện cùng lá chuối và ống nướng. Mùi vị đậm đà của món cơm lam Bắc Mê mang đặc trưng của vùng núi Tây Bắc. Là đặc sản nổi tiếng mà ai ăn một lần cũng nhớ mãi và không quên mua về làm quà tặng.

Cơm Lam Bắc Mê

5. Lạp xưởng gác phòng bếp

Lạp xưởng gác phòng bếp hay còn gọi là lạp xưởng hun khói vốn là món ăn truyền thống của người Thái đen, người Nùng và một số dân tộc bản địa khác vùng Tây Bắc. Ở mỗi vùng, mỗi dân tộc bản địa cách làm lạp xưởng lại sở hữu chút khác biệt nhưng nhìn chung vẫn là loại lạp xưởng làm từ ruột non và thịt lợn. Nhân lạp xưởng được sử dụng loại thịt nửa nạc nửa mỡ rửa sạch rồi lọc bỏ lớp bì, thái thành miếng nhỏ sau mang ướp muối, đường, bột ngọt, rượu, nước gừng, và một số gia vị đặc trưng của vùng núi rừng Tây-bắc.

Lạp xưởng Tây Bắc có vị thơm ngon béo ngậy. Khi ăn chỉ việc cho lên hơ qua lửa hay quần đảo qua dầu cho dậy mùi là có thể ăn được. Mùi vị của lạp xưởng gác phòng bếp cũng rất khác mùi của rất nhiều loại lạp xưởng khác, không chỉ có độ thơm ngậy của thịt mà còn tồn tại mùi khói phòng bếp rất đặc trưng. Tất cả cùng hòa quyện trong miếng lạp xưởng đem lại cảm giác ngon miệng cho tất cả những người thưởng thức. Tất cả cùng hòa quyện trong miếng lạp xưởng đem lại cảm giác ngon miệng cho tất cả những người thưởng thức.

Lạp xưởng gác phòng bếp là đặc sản nổi tiếng nổi tiếng vùng Tây Bắc. Vị ngon thơm, béo ngậy của lạp xưởng gác phòng bếp có thể thuyết phục cả những thực khách khó tính nhất. Đã lên Tây Bắc là phải nêm qua món này, không hẳn là mỹ vị nhưng mùi vị của lạp xưởng gác phòng bếp có thể làm người ta nhớ mãi không quên. Đặc sản nổi tiếng Tây Bắc hân hạnh mang đến cho thực khách thủ đô loại lạp xưởng gác phòng bếp được chế biến theo công thức truyền thống của người Tây Bắc. Lạp xưởng ngon nhất là ở tỉnh Cao Bằng, có mức giá khoảng chừng 360000 đồng một kg.

Lạp xưởng gác phòng bếp

6. Rêu đá

Người Thái có nhiều món ngon hấp dẫn như cơm lam, thịt trâu gác phòng bếp, rau sắng… Nhưng có một đặc sản nổi tiếng khá dân dã rất ít người được nghe biết là món rêu đá vùng Tây Bắc. Nhắc tới loại rêu mọc trên đá, có lẽ không người nào nghĩ rằng đây có thể là món đặc sản nổi tiếng quý giá của người dân tộc bản địa Thái, thế nhưng rêu đá lại là đặc sản nổi tiếng mà chỉ có ở vùng Tây Bắc, thường mọc bám vào các gờ đá nơi lòng suối. Rêu đá mọc theo mùa bắt nguồn từ xuân hè, rêu ngon là rêu mọc dài thướt tha, sờ vào thấy mát rượi êm ái, chỉ việc lấy tay vợt nhẹ nhàng là thu hái được.

Từ những đám rêu bám vào gờ đá nơi lòng suối, người Thái chế trở thành nhiều món ngon hấp dẫn bằng phương pháp xào, hấp, luộc hay nướng. Rêu đá có thể chế trở thành nhiều món ăn hấp dẫn, trong đó đơn giản nhất là canh rêu tươi (kinh tau). Rêu sau lúc rũ hết cát sạn được cắt thành từng đoạn nhỏ, thả vào nước luộc gà hoặc xương hầm, nêm gia vị vừa khéo, đến khi chín sẽ dậy lên mùi thơm hấp dẫn. Vì số lượng rêu đá có hạn, người dân chỉ dùng để làm ăn mà không đem bán. Vì vậy, nếu muốn thưởng thức rêu đá, bạn phải buộc lòng “vi hành” một chuyến lên Tây Bắc.

Rêu đá

7. Pa pỉnh tộp

Pa pỉnh tộp (cá suối nướng) là món ăn cổ truyền của đồng bào dân tộc bản địa Thái vùng Tây Bắc. Nguyên liệu đây chính là cá suối như chú cá chép, trôi, trắm thật tươi. Cá được bắt đem về chế biến, tẩm ướp gia vị, sau này được kẹp vào que tre non nướng trên lửa đỏ. Nguyên liệu sử dụng chế biến món đặc sản nổi tiếng này hoàn toàn lấy từ tự nhiên. Qua đôi tay khéo léo của người chế biến đã tạo nên món cá nướng mang đậm màu núi rừng, vô cùng đặc sắc. Ai đó đã từng được thưởng thức cũng xuýt xoa, gật đầu khen ngon. Yếu tố tạo nên độ hấp dẫn, thơm ngon của món “pa pỉnh tộp” đó là sự việc phối hợp hài hòa của nhiều loại gia vị gồm: Gừng, sả, rau thơm, ớt, tỏi… đặc biệt quan trọng một trong những gia vị không thể thiếu là hạt mắc khén rừng.

Khi nướng chín phía ngoài cá có màu ruộm và tỏa mùi thơm ngào ngạt. Khi ăn cá rất ngon, béo ngậy, người thưởng thức rất dễ dàng dàng cảm nhận được vị ngọt từ thịt cá, vị cay nồng của ớt tỏi, vị thơm của rất nhiều loại rau thơm, hăng hăng tê tê nơi đầu lưỡi của hạt mắc khén… Tất cả hòa quyện với nhau tạo nên một món ăn độc đáo, thơm ngon, vô cùng hấp dẫn. Bạn cũng có thể thưởng thức “Pa pỉnh tộp” ở Lai Châu, Sơn La, ở Hòa Bình, ở Yên Bái…Nhưng nổi tiếng nhất và được xem là ngon nhất vẫn là món Pa pỉnh tộp của người Thái ở Điện Biên.

Pa pỉnh tộp

8. Thắng cố

Nói đến thắng cố, ai cũng biết đó là đặc sản nổi tiếng dân tộc bản địa của đồng bào dân tộc bản địa Mông ở miền núi Tây Bắc. Nhưng thời điểm hiện nay, thắng cố đã trở thành món ăn ngon và quen thuộc của nhiều tộc người vùng cao. Trời càng lạnh, thắng cố càng ngon, thêm bát rượu ngô ấm nồng với những người miền núi thực không có gì sánh bằng. Thắng cố là món ăn đặc trưng truyền thống của người H’mông, về sau được du nhập sang các dân tộc bản địa Kinh, Dao, Tày.

Thịt nấu thắng cố theo truyền thống là thịt ngựa, về sau có thêm thịt bò, thịt trâu. Các bộ phận như lòng, tim, gan, tiết, thịt được thái vuông quân cờ, cho vào đun nhừ trong một chiếc chảo rất lớn. Nồi Thắng cố sôi lục bục nổi lên những tảng thịt, tảng mỡ màu vàng nhạt trông thật hấp dẫn. Nồi nước dùng được đầu phòng bếp người Mông chăm sóc rất chu đáo, từng muỗng bọt được múc ra để nước xương thêm ngọt, thêm trong. Thêm vào đó là một vài loại thảo quả, quế, hồi và những thứ rau rừng xanh mát, tươi non nữa. Để chế biến được món thắng cố, các đầu phòng bếp địa phương phải sử dụng rất nhiều loại gia vị đặc biệt quan trọng của vùng cao. Cách chế biến cũng khác nhau tùy từng vùng. Như vùng Bắc Hà sẽ sử dụng nhiều gia vị, còn vùng Si Ma Cai lại dùng ít gia vị hơn. Vì vậy mùi vị thắng cố của từng vùng cũng khác nhau.

Khi ăn, chảo vẫn để trên phòng bếp đun, ăn đến đâu, múc ra đến đó. Mỗi suất Thắng cố được để trong một chiếc bát cỡ đại, to tựa bát múc canh cho bốn người ăn của người xuôi. Thắng cố có vị béo, hơi ngậy ngậy, lại bùi bùi, nhưng cũng mang một chút mùi ngai ngái cùa nội tạng gia súc. Thưởng thức Thắng cố là sự việc thưởng thức của nhiều cung bậc cảm xúc. Các bạn sẽ đi từ sự tò mò này đến tò mò khác, từ việc tại sao lại gọi là Thắng cố, nó được làm thế nào và vị của nó ra sao đến những phân vân, đắn đo khi quyết định thưởng thức món ăn lạ lẫm này. Để rồi khi, bạn bị cuốn vào mùi vị mê đắm của núi rừng ngút ngàn, của những người dân dân tộc bản địa chân thật, vô tư.

Thắng cố

9. Chẳm chéo

Chẩm chéo là loại gia vị truyền thống của người Thái Tây Bắc với cách làm và mùi vị rất đặc biệt quan trọng. Có thể dùng chẩm chéo để chấm cơm lam, các món nướng hay rau sống cuốn gỏi. Chẩm chéo được làm từ muối, mì chính, tỏi, ớt khô và gia vị không thể thiếu là mắc khén. Mới đầu ăn, các bạn sẽ cảm thấy lạ lẫm vị, nhưng khi đã ăn rồi, thì thật sự không tài nào quên được.

Khác với loại chẳm chéo khô đóng hộp dùng thuận tiện trong dữ gìn và bảo vệ và sử dụng chỉ với những thành phần như mắc khén, rau mùi, hạt mùi, ớt khô. Thì chẳm chéo ướt theo công thức chuẩn của người Thái lại rất cầu kỳ kể cả sản xuất, dữ gìn và bảo vệ và vận chuyển. Hiện nay, giá bán của món đặc sản nổi tiếng này là 120.000 đồng một kg.

Chẳm chéo

10. Cháo ấu tẩu

Ở Hà Giang có nhiều món ăn độc đáo khiến du khách đã một lần tới này đều không thể nào quên được. Cháo đắng, hay cháo ấu tẩu là một loại ăn uống như vậy. Món cháo ấu tẩu là thức ăn tu dưỡng và thường nhật của người Hà Giang. Món ăn này được người dân gọi vui với cái tên “cháo độc dược”. Dân du lịch thường rỉ tai nhau, tới Hà Giang không ăn cháo ấu tẩu coi như không biết gì về ăn uống của mảnh đất nền thuộc vùng núi phía Bắc. Nhiều người nhận định rằng, ngoài giúp bồi bổ xương cốt, xoa tan mệt mỏi còn thêm tác dụng đặc biệt quan trọng là tạo giấc ngủ ngon, điều đó lý giải vì sao cháo ấu tẩu chỉ bán vào đêm hôm.

Để dành được bát cháo ấu tẩu sền sệt, thơm lừng, vừa có vị ngai ngái, bùi bùi, lại sở hữu chút đăng đắng rồi ngọt lịm nơi cuống họng thì khâu chế biến phải cực kỳ công phu. Theo kinh nghiệm của người dân vùng cao, thời gian sẵn sàng và nấu nướng có thể lê dài suốt một ngày trời. Gạo nếp cái hoa vàng thơm lừng như mời gọi thực khách, cùng vị bùi của củ ấu được hầm nhừ với nước dùng giò heo béo ngậy. Để sở hữu bát cháo ấu tẩu chất lượng sản phẩm và dịch vụ thì không thể thiếu chân giò heo, thịt nạc băm cùng gia vị ớt, tiêu, hành và đặc biệt quan trọng là lá tía tô. Không chỉ có vậy, cháo ấu tẩu còn được ăn kèm với trứng gà và một số gia vị giúp món ăn dậy mùi thơm ngọt ngào.

Cháo ấu tẩu

Trên đây là những món ngon đặc sản nổi tiếng Tây Bắc. Vừa trải mình trong khung cảnh nên thơ của rừng núi Tây Bắc, vừa thưởng thức những món ngon của nơi đây, quả là một sự lựa chọn tuyệt vời.